15.03.2021

CHP GENEL BAŞKAN YARDIMCISI ADIGÜZEL: “TÜRKİYE ENDÜSTRİ 4.0’A HAZIR DEĞİL”

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Onursal Adıgüzel, Türkiye’nin “Endüstri 4.0” sürecini değerlendirdi. Türkiye’nin Endüstri 4.0 konusunda gelişmiş ülkelerin gerisinde kaldığını belirten Adıgüzel, “Bugünkü tablodan Türkiye’nin Endüstri 4.0’a hazır olmadığını görüyoruz. Yapılan araştırmalar, Türkiye’de sanayiinin dijital olgunluk seviyesinin Endüstri 2.0 ile Endüstri 3.0 arasında olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye, üretimin geleceği bakımından riskli ülkeler kategorisinde değerlendirilirken, önümüzdeki 10 yıl içinde yaşanacak otomasyonun ve dijitalleşmenin etkisiyle 7,6 milyon işin kaybolarak yeni işlere dönüşebileceği belirtiliyor. Türkiye dijital dönüşüm için topyekun seferberlik başlatması gereken bir dönemde, kısır tartışmalar ile zaman kaybediyor. ‘Dünya GAFAM’dan büyütür’ demekle iş bitmiyor. Üniversitelerin özerkliğinin ortadan kalktığı, Twitter’ın erişim engelleme tehdidiyle karşı karşıya kaldığı, beyin göçünün rekor kırdığı, yatırım denilince akla inşaatın geldiği, girişimin desteklenmediği bir ortamda, günü kurtarmak, seçim kazanmak için ortaya atılan bu tür popülist söylemlerden ziyade akılcı, stratejik ve gerçekçi hedeflere ihtiyaç var. Örneğin; gelişmiş ülkeler pandemi sonrası dünya için planlamalarını şimdiden ortaya koyuyor. Güney Kore, “büyük veri” için iddialı bir ulusal strateji yayınladı. ABD, pandemi ile ortaya dijital uçurumu daraltmak için geniş banta 94 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Peki, Türkiye bütün bu tartışmaların neresinde?” diye sordu. 
Türkiye’nin “Endüstri 4.0” sürecinin değerlendirildiği açıklamada şu bilgilere yer verildi:
“Türkiye Üretimde Riskli Ülkeler Kategorisinde”
- Dünya Ekonomik Forumu tarafından hazırlanan ve ülkelerin geleceğin üretim teknolojilerine ne ölçüde hazır olduğunu inceleyen 2018 tarihli bir raporda Türkiye, 100 ülke arasında üretim yapısı bakımından 32., üretim dinamikleri bakımından ise 57. sırada gösterilmiştir. Söz konusu raporda Türkiye, hâlihazırda güçlü bir üretim yapısına sahip olmakla birlikte, üretimin geleceği bakımından riskli ülkeler kategorisinde değerlendirilmiştir.
- Endüstri 4.0 sürecinin önemli bileşenlerinden biri bulut bilişimdir. Nitekim Büyük Verinin Endüstri 4.0’da uygulanabilmesi bulut bilişim sayesindedir. 2018 tarihli bir çalışma; bilgi teknolojileri seviyesi, siber güvenlik, veri gizliliği, fikri mülkiyet hakları vb. kriterler üzerinden puanlama yaparak ülkeleri bulut bilişimi başlığı altında sıralamıştır. Business Software Alliance (BSA) tarafından yapılan çalışmada, Almanya 84,0 puan ile birinci olurken, Japonya 82,1 puanla dünyada ikinci sırada gösterilmiştir. Türkiye 24 ülkenin incelendiği bu çalışmada ancak 16. sırada yer alabilmiştir.
“Ar-Ge’ye En Az Pay Ayıran OECD Ülkelerinden Biri”
- Endüstriyel robot üretiminde lider ülkelerin Ar-Ge harcamalarıyla Türkiye’nin Ar-Ge harcamaları arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. OECD’nin 2018 verilerine göre; Türkiye Ar-Ge harcamalarına yüzde 1 veya daha az pay ayıran 7 OECD ülkesinden biri olmuştur.
- Uluslararası Robot Federasyonu’nun 2020 yılı rakamlarına göre, dünya genelinde fabrikalarda kullanılan endüstriyel robot sayısı 2,7 milyon olarak belirtilmektedir. Singapur, 10 bin çalışana düşen 918 robotla en yüksek robotlaşma oranını yakalayan ülke durumundayken, onu, 10 bin çalışan başına düşen 855 robotla Güney Kore, 364 robotla Japonya, 346 robotla Almanya ve 277 robotla İsviçre izlemiştir. Robotlaşma oranı en yüksek 15 ülke içinde ise Türkiye yer almamaktadır. 2018 yılı verilerine göre, Türkiye’de her 10 bin işçiye 19 robot düşmektedir.
- Türkiye 2019 yılı Dünya Ekonomik Formu Dünya Rekabet Edebilirlik Sıralamasına göre 141 ekonomi arasında 62,1 puanla 61. sıradadır. Birinci Singapur’un puanı 84,8; ikinci ABD’nin puanı 83,7; üçüncü Hong Kong’un puanı 83,1’dir. Çad 35,1 puanla endeksin sonunda yer almaktadır. Türkiye bilgi ve iletişim teknolojilerine uyum kategorisinde 69., yenilikçilik ekosistemi alanında işletme dinamizmi konusunda 75., yenilikçilik yeteneğinde ise 49. sıradadır.
- Üretim ücretleri, verimlilik, enerji maliyetleri ve döviz kurlarını dikkate alarak oluşturulan Boston Consulting Group’un (BCG) Global Üretim Maliyeti Endeksine göre Türkiye 98 ortalama birim maliyet ile üretim yaparken, ABD 100, Almanya ise 121 ortalama birim maliyetle üretim gerçekleştirmektedir. Diğer bir deyişle, Türkiye’deki ortalama doğrudan üretim maliyetleri Almanya’nın %23, ABD’nin ise %2 altındadır. Bununla birlikte, küresel Endüstri 4.0 dönüşüm süreciyle diğer ülkelerin üretim verimliliklerinde yaşanabilecek olası artışlar, Türkiye’nin rekabetçiliğini küresel düzeyde olumsuz etkileyebilecektir.
- McKinsey Global Enstitüsü tarafından yayınlanan “İşimizin Geleceği: Dijital Çağda Türkiye’nin Yetenek Dönüşümü” isimli araştırmaya göre, önümüzdeki 10 yıl içerisinde otomasyon, yapay zekâ ve dijital teknolojilerin yaratacağı dönüşümle 2030 yılına kadar 7,6 milyon işin kaybolması ihtimaline karşı, 8,9 milyon yeni işin de oluşabileceği belirtilmektedir. Ancak bu dönüşümün yaşanabilmesi için işgücünde bulunan kişilere yeni yetkinlikler kazandırılması gerekecek.
“Türkiye Yanlışı Nerede Yapıyor, Ne Yapmalı?”
- Türkiye’deki “Endüstri 4.0” bağlamındaki eksiklikleri ve yapılan yanlışları birkaç başlık altında özetlemek mümkündür. İlk olarak, Türkiye’nin ihracatı ne yazık ki katma değeri düşük ürünlere dayanmaktadır. Türkiye’nin Dış Ticaret İstatistikleri’ne baktığımız zaman, yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payının yüzde 4’ün altında kaldığını görüyoruz. Türkiye’nin ileri teknoloji ihracatının uzun yıllardır yüzde 2-3 bandında seyrettiği düşünüldüğünde, bu payın 2023 yılı için %5,8’e çıkarılması gerçekçi bir hedef olmadığı gibi, tıpkı AR-GE harcamalarında olduğu gibi yapılan yatırımların yetersizliğini de gözler önüne sermektedir.
- Hatırlanacağı üzere, 2002 yılında iktidarın kalkınma hedeflerinden biri de devlet bütçesinden AR-GE’ye ayrılan payın yıllar içerisinde oransal olarak Avrupa Birliği (AB) ortalamalarının üzerine çıkarılmasıydı. Bu hedef Hükümet Programlarında dahi kendisine yer bulmuştur. Ancak bu süreçte Avrupa Birliği ortalamasını yakalamak şöyle dursun, siyasi iktidar maalesef kendi koyduğu AR-GE hedeflerini de küçültmeye gitmiştir. 2007’de açıklanan 9. Kalkınma Planı’nda 2013 hedefi %2 iken, 11. Kalkınma Planı’nda (yüzde 1,8) 2013 hedefinin bile altına düşülmüştür. Kaldı ki AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payı 2000 yılında %0,47 civarında iken, bu oran 2019’de ancak %1,06’ya yükselebilmiştir. Her ne kadar AR-GE harcamalarında, AR-GE merkezlerinde ya da araştırmacı sayısında bir artış gözlemlense de, bu artışın yukarıda bahsi geçen ülkelerdeki yatırım oranları ile kıyaslanamayacağı açıktır.
- Türkiye’nin Endüstri 4.0 bağlamında dijitalleşmesinin önündeki en büyük engellerden biri ise altyapı yatırımlarının eksikliğidir. Örneğin; Endüstri 4.0’ın öncü ülkelerinden Güney Kore, 21. yüzyılın önemli bir altyapı bileşeni olan geniş bant kullanılabilirliği ve hızı ile ön plana çıkan ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye ise özellikle geniş bant/fiber yatırımları konusunda ne yazık ki geride kalmıştır. İnternet kullanımının elektrik, su gibi yaşamsal önem taşıdığı günümüzde, internet altyapı yatırımlarına ne yazık ki gereken önem verilmemiştir. Bunun tersine çevrilmesi için altyapı yatırımları bir an önce gündeme alınmalıdır.
- Türkiye’nin diğer öncü ülkelere kıyasla farklılığın ortaya çıktığı konulardan biri de kamu-özel sektör işbirliği uygulamalarıdır. Örneğin; bu konuda öncü ülkelerden olan Almanya’da Endüstri 4.0 uygulamaları kamu-özel sektör işbirliği ile yürütülmektedir. Ancak ne yazık ki son yıllarda Türkiye’de ortaya konulan kamu-özel işbirlikleri katma değeri yüksek üretimin desteklenmesinden ziyade bir “rant” kapısı olarak değerlendirilmektedir.
- Diğer ülkeler yine KOBİ’lere verdikleri desteklerle ön plana çıkmaktadır. Güney Kore’nin en büyük stratejik hedeflerinden biri KOBİ’lerde bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının yaygınlaştırılması olarak tarif edilmektedir. Eğer Türkiye kalkınma yarışında ön sıralarda yer alma iddiasını taşıyorsa,  KOBİ’lerin dijital alt yapısının dönüştürülmesine öncelik verecek adımların ivedilikle atılması gerekmektedir. 
- Yine Türkiye’de özellikle hükümet ile şirketler, birlikler, üniversiteler, sendikalar, odalar gibi her kesimden paydaş arasında iletişim ve bilgi alışverişini, koordinasyonu sağlayan entegre bir sistemin var olmaması eksikliklerden biri olarak görülmektedir. Örneğin; Almanya’da Endüstri 4.0 uygulamalarının yürütülmesi ve koordinasyonunu sağlamak üzere “Endüstri 4.0 Platformu” kurulmuştur. Platform Endüstri 4.0 alanında ülkedeki en önemli iletişim ağını oluşturmaktadır.
- Son olarak, Türkiye’nin en ivedi ihtiyaçlarının başında araştıran, sorgulayan ve analiz yapabilen bireyler yetiştirebilen, çağın gereklerine uygun bir eğitim modelinin kurgulanması gerekliliğidir. AB ülkeleri arasında en genç nüfusa sahip Türkiye’nin eğitim modelin acilen dijital çağın gerekliliklerine uygun olarak revize edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, mevcut eğitim modeli ile var olan insan kaynağımızın Endüstri 4.0’ın ihtiyaçlarına uygun bir şekilde hazırlamamız mümkün görünmemektedir. 

Gündem'den Öne Çıkan Haberler