CHP’den Özgürlüksüzlükler Raporu

CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca; CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na ve MYK’ya sunduğu, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü nedeniyle kamuoyu ile paylaştığı “2002-2022 İfade Özgürlüğünün 20 Yılı” ÖzgürLÜKSüzlükler Raporunda karşılaştırmalı verilerle özgürlüğün nasıl LÜKS hale geldiğini, gazeteci engellemelerinin nasıl meşrulaştırılmaya çalışıldığını ortaya koydu. Mevzuat değişikliklerinin yanısıra, gazetecilerin sahada toplumsal olayları takip etmesinin engellenerek halkın haber alma hakkına darbe vurulduğunu, düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında fikirlerini açıklayan binlerce yurttaşın sanık sandalyesine oturduğunu söyledi.

HABER ALMA HAKKINA DARBE

CHP Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca: “Türkiye’de görevlerini yapması engellenen gazetecilerin sayısı artmakta, gazetecilerin habere erişimi engellenmekte, mesleklerine ait cihazlara, kamera-ses kayıt cihazı gibi materyallere el konarak, gazetecilerin haber takibi yapması da engellenmektedir. Özgürlüğün lüks haline getirildiği ülkemizde temel hak ve özgürlüklere erişim engellerini tarihe not düşmek isteyen gazetecilere yönelik baskı, sansür, otosansür, engelleme, cezalandırma mekanizmaları devreye sokularak halkın haber alma hakkına da darbe vurulmaktadır.” yorumunu yaptı. Anayasamızda yer alan “Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır” düzenlemesine dikkat çeken Gülizar Biçer Karaca’nın; mevzuatın yanısıra RTÜK, MLSA, BİANET, Engelli Web istatistik ve verilerine yer verdiği raporundan öne çıkan başlıklar şöyle:

RTÜK, BİK, İLETİŞİM BAŞKANLIĞI ARACILIĞIYLA “SARAY”DAN ENGELLEME

Yönetmeliklerin yanı sıra Türkiye’deki yürütme organı ve diğer kurum ve kuruluşların engellemeleri; tehdit veya taciz; fiziksel şiddet, fiili engelleme, kapatma, el koyma kararları, yayın yasağı, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi, BTK tarafından idari para cezası, RTÜK uyarı cezası, program durdurma, idari para cezası, geçici yayın durdurma, yayın lisansının iptali cezaları, BİK tarafından ilan verilmemesi veya ilan kesme cezası verilmesi, Gazetecilerin basın kartlarının

iptal edilmesi ve yenisinin verilmemesi şekillerinde gerçekleşebilmektedir.

“Ceza bizim işimiz” mantığıyla Saray memurluğuna devam eden Radyo ve Televizyon Üst Kurulu RTÜK’ün yıllık faaliyet raporlarından derlenen bilgilere göre İDARİ PARA CEZALARI

-2012’de 12 milyon TL                                   - 2013’te 50 milyon 983 bin 100 TL

-2014’te 28 milyon 461 bin 280 TL                           - 2015’te 25 milyon 172 bin 119 TL

-2016’da 41 milyon 195 bin 77 TL                             - 2017’de 45 milyon 617 bin 800 TL

-2018’de 37 milyon 723 bin 105 TL                          - 2019’da 27 milyon 568 bin 951 TL

-2020’de 59 milyon 382 bin 126 TL                          - 2021’de 55 milyon 822 bin 365 TL İdari para cezası kesilmiştir.

RTÜK tarafından verilen yayın yasağı istatistikleri incelendiğinde;

-2011’de 33                                        - 2012’de 41

-2013’te 42                                         - 2014’te 24

-2015’te 37                                         - 2016’da 39

-2017’de 58                                        - 2018’de 164

-2019’da 154                                     - 2020’de 107

-2021’de 102 kez

şeklinde bir tablo karşımıza çıkmaktadır.

Bazı Verilerle İfade ÖzgürLÜKSüzlüğü

İfade Özgürlüğü Derneği bünyesinde faaliyet gösteren EngelliWeb tarafından yayımlanan “EngelliWeb 2021 – Üst Düzey Kamu Şahsiyetlerinin İncinen İtibar, Onur ve Haysiyet Yılı” raporundaki verilere göre 2021 yılında engellenen 107.706 web sitesi sayısı, 2018 yılından bu yana en yüksek sayıdır. Erişime engellenen web sitesi sayısı 2006 yılında 4 iken 2017’de, bir önceki yıla göre 2 kattan fazla bir artışla 90.049’u bulmuş ve 2021’e gelindiğinde bu rakam 107.706 olmuştur. 2006’dan 2021’e kadar erişime engellenen toplam web sitesi sayısı 574 bin 838 olmuştur.

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) tarafından yayımlanan 1 Eylül 2021 – 20 Temmuz 2022 dönemini kapsayan “Yıllık Dava İzleme Raporu”ndaki verilere göre;

“Cumhurbaşkanına Hakaret” suçlamasının yöneltildiği 29 davada yargılanan 34 kişinin 18’i gazeteciydi. Anayasa’nın 34. Maddesi ile güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını kullandığı için haklarında 800 kişi hakkında yargılamalar gerçekleştirildi. Aralarında Cumartesi Annesi/İnsanları’nın da olduğu 328 aktivist bu suçlama ile yargılanırken 285 öğrenci, Boğaziçi Üniversitesi’ne yapılan rektör atamaları üzerine başlayan protestolara açılan 9 farklı davada bu suçlama ile hakim karşısına çıktı. Raporun kapsadığı dönemde ifade özgürlüğü ile ilgili karar verilen 41 davada yargılanan 67 kişiye toplamda 299 yıl 2 ay 24 gün hapis cezası verildi.

RSF hazırlanan Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nin 2022 verilerine göre Türkiye 41,25 puan ile 180 ülke arasında 149. Sıradadır. Endeks puanlarının değerlendirildiği konu başlıklarında Türkiye;

-Politik alanda 38.38 puan ile 154.

-Ekonomik alanda 27.55 puan ile 161.

-Mevzuat alanında 52.92 puan ile 133.

-Sosyal alanda 55 puan ile 134.

-Güvenlik alanında 32.37 puan ile 149. Sıradadır.

Bianet tarafından hazırlanan Medya Gözlem Raporlarındaki verilere göre;

-2013 yılında 143,            - 2014’te 339                    

-2015’te 348                       - 2016’da 2 bin 708

-2017’de 166                      - 2018’de 157                   

-2019’da 190                      - 2020’de 215

-2021’de 79 gazeteci işini kaybetmiştir.

Çağdaş Gazeteciler Derneği tarafından 6 Ocak 2023’te yapılan açıklamada yer alan verilere göre; 2022 yılında gazeteciler ve basın kuruluşlarına ilişkin görülen 174 davada 263 gazeteci yargılandı. Bazı gazeteciler birden çok davada hakim karşısına çıkmıştır. Davalarda en az 40 gazeteci hapis cezası veya para cezasına çarptırıldı.

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Adalet İstatistikleri yayınındaki bilgilere göre hakaret suçu ile ilgili olarak;

-2009 yılında yargılanan 266 bin 341 sanıktan 29 bin 556’sı,

-2010 yılında yargılanan 309 bin 488 sanıktan 23 bin 655’i,           

-2011 yılında yargılanan 349 bin 41 sanıktan   26 bin 310’u,

-2012 yılında yargılanan 398 bin 877 sanıktan 35 bin 438’i,

-2013 yılında yargılanan 433 bin 778 sanıktan 49 bin 50’si,

-2014 yılında yargılanan 437 bin 841 sanıktan 51 bin 364’ü,

-2015 yılında yargılanan 470 bin 773 sanıktan 63 bin 188’i,

-2016 yılında yargılanan 365 bin 458 sanıktan 57 bin 542’si,

-2017 yılında yargılanan 266 bin 937 sanıktan 49 bin 596’si,

-2018 yılında yargılanan 327 bin 572 sanıktan 58 bin 859’u,

-2019 yılında yargılanan 382 bin 758 sanıktan 64 bin 345’i,

-2020 yılında yargılanan 348 bin 822 sanıktan 48 bin 911’i,

Hakkında mahkumiyet kararı verilmiştir.

Hakaret suçu ile yargılanan ve mahkumiyet kararı verilen kişi sayısına bakıldığında; 2009 ile 2020 yılları arasında “hakaret” suçlamasıyla mahkumiyete uğrayan kişi sayısının ise 582 bin 258 olarak kayda geçtiği ortaya konuyor. “Halkı kin ve düşmanlığı tahrik” başlıklı TCK’nın 216. Maddesi kapsamındaki şüpheli, sanık ve mahkumiyet sayılarının artış kaydettiği bilgisine yer verilen raporda, Adalet İstatistikleri yayınlarındaki değişim yıllara göre veriliyor. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ile ilgili olarak; şüpheli sayısının 2009’dan 2020’ye gelindiğinde 26 kat arttığı görülüyor. Bütün konularda bir önceki yıla göre yaklaşık 3-4 kata yakın artış yaşanırken TCK 103. Madde ile ilgili olarak 2009 – 2020 arasında yaşanan artış ise 10 kata yakındır.

Cumhurbaşkanına hakaret suçu ile ilgili maddenin ifade özgürlüğüne karşı ciddi bir ihlal yarattığına dikkat çekilen ÖzgürLÜKSüzlükler Raporuna göre; 2009’da 478 şüpheli sayısı 2021’de 33.973’e çıkıyor. Bu olağanüstü artış rakamları mahkumiyet sayılarında da benzer bir artış eğiliminde… Zira 2009’da Cumhurbaşkanına hakaretten yargılanan 108 sanıktan 26’i mahkumiyet kararı ile yargılanırken 2021’de yargılanan 11.211 sanık sayısının 4112’si mahkumiyet ile sonuçlanmış durumda…